Lijfelijkheid

 

Sinds enkele dagen heb ik geen internet verbinding. Na twee bezoekjes aan de Telecom alhier blijkt er een landelijk netwerkprobleem te zijn en hebben ze zelfs in Addis geen internet verbinding??!! Duurt nog een dag of drie vier. Tegelijk met mij zat daar Matthew, de amerikaanse vrijwilliger die hier al bijna twee jaar zit, met hetzelfde probleem. Er zal dan  wel een kern van waarheid in zitten. Dus offline maar vast een blog gaan schrijven. Gelukkig had ik via de WIFI in de doctorsroom  gisteren Jan nog kunnen feliciteren, maar de WIFI doet het nu ook niet meer.

op de koffie

 

Deze week is Marthe bevallen, zij is een zeer special persoon in het ziekenhuis,  werkt op het laboratorium, en is als een soort moederkloek voor het hele personeel. Heeft haar huis altijd open staan voor iedereen , en iedereen is dol op haar. Haar man werkt bij de gemeente hier. Het is jammer dat ze niet goed engels spreekt. Vorige week zag ik haar al op de echokamer, om het kind te meten, wat aan de grote kant leek voor 35 weken. Ze werd begeleid door een van de radiologie jongens en een van de artsen, die allebei heel aandoenlijk liefmet haar omgingen, haar op het bed hielpen, en haar ondersteunden. Bij ons zou alleen een echtgenoot zo met zijn vrouw omgaan.  Zij vroegen mij ook een verklaring te schrijven dat ze niet meer hoefde te werken. Ze zag er moe uit en zei dat ze slecht sliep, dus dat heb ik dan maar gedaan. Kleine vorm van corruptie? Een paar dagen later kwam ‘s avonds een van de artsen bij mijn huis aan kloppen: I think Marthe is in labour. Dus op naar de verloskamer. Daar waren wel 20 man ziekenhuispersoneel, waaronder alle artsen.  We hebben snel een prive-twee persoonskamertje voor haar klaargemaakt—was meteen mooi schoon. Hoewel ik er een hard hoofd in had dat ze spontaan zou bevallen vanwege het grote kind, deed ze het heel goed en is snel en spontaan bevallen, rond twee uur ‘s nachts. Een waar feestje op de afdeling! De volgende ochtend is ze naar huis gegaan, woont schuin achter ons, voor vertrek waren er al zo’n 40 mensen langs geweest. Wat op zo’n avond weer speciaal opvalt is de lijfelijkheid van de mensen. Ze hangen over elkaar schouders, houden elkaars hand vast, iets waar ik erg aan moet wennen. De verloskundigen hebben met mij een soort afstand, de nieuwe arts daarentegen niet. Als we van of naar het ziekenhuis lopen pakt hij mijn hand vast, en lopen we hand in hand… Nu heb ik begepen dat als een man iets van een vrouw wil hij nooit zoiets zal doen, alleen uit vriendschap.  Je moet de culturele gebruiken wel kennen.

Overigens is hij –de nieuwe arts- een goede kracht. Neemt zijn werk erg serieus en pakt nu ook de verloskundigen aan. Wat wij al twee jaar proberen: houd de administratie goed bij, zorg goed voor de patienten: regelmatige controles en verschoning.. Heeft hij opgepakt. Wij hadden het idée dat we tegen een muur praten, als we niet regelmatig zelf controleren gebeurt er niet veel. Ben benieuwd of ze naar hem wel luisteren.  Van de week nog: een vrouw ‘s nachts bevallen, bij de visite om 9 uur ligt ze in een plas bloed-paar uur later. Zeg ik: waarom checken jullie deze patiente niet na de bevalling? Antwoord: we hebben om 7 uur de lakens verschoont. Maar dus niet bedacht dat ze misschien wel erg veel vloeide, en dat er actie moest worden ondernomen. . Op dat moment viel ze flauw en schrokken ze erg. Lesson learned? Er is hier redelijke theoretische kennis, ze kunnen rijtjes opdreunen, maar klinisch observeren en nadenken blijkt toch wel erg lastig!

Van de week hadden we ook  de afscheids ceremonie van een groep verpleegkundigen, die ook bij ons op de afdeling stage hebben gelopen. Zeer wisselend niveau, een aantal staken er boven uit. Die hadden dan ook het word op die middag. Iedereen moest iets zegeen over hun inzet en niveau, ook wij ferneji's (buitenlanders) verder ging het allemaal in Amhaars. maar er was koffie en brood en popcorn. bijzondere gebeurtenis. Dan merk je hoe goed ze hier in meetings zijn, eindeloos. Ons personeel is ook vaak weg naar meetings!                                                                       

                                                                                                Het brood wordt aangesneden 

Met deze stick ga ik naar de internet shop  en probeer zo de blog te verzenden. Of het met de foto’s ook lukt weet ik niet. Het is nog steeds wachten op chinanetwerk. Een van de mederwerkers zei,: uit china komen geen goede zaken! Inmiddels weer twee dagen verder, internetshop lukte ook niet. Vanmorgen weer naar Telecom shop: het ligt aan mijn dongel..... deze zou gekraakt zijn? Nu heb ik een dongle van een van de mederwerkers geleend, tot ik een nieuwe heb, maar die moet uit Bahir Dar komen volgende week. Het weekend heb ik in ieder geval internet en kan weer skypen!

 

 

 

weekend

 

Het is een rustig weekend deze week. Omdat er geen ANC (zwangeren-poli) is zijn er geen echo’s, of tussendoor consulten. Alleen de acute patienten zien we, en dat valt vandaag mee. Tenaw- de surgical officer- is weer terug, ziet ook patienten zonder dat ik het weet, een beetje een merkwaardig gevoel. Maar hij zal het over een paar maanden alleen moeten doen, dus het is wel goed zo. Geeft mij wat meer ruimte. Er is weer een scala aan medische rariteiten langsgekomen deze week, waarover ik een aparte blog zal schrijven in engels, voor de medisch geinteresseerden .De dame van de symphysiotomie heft het er zonder kleerscheuren afgebracht, is gisteren met kind naar huis gegaan. Is continent en loopt goed!

 

loop oefening voor ontslag

We hebben donderdag ons Valentijns feestje gehad, waarover ik al een fotoverslag schreef. Het was reuse gezellig met de artsen, enkele nurses en paramedisch personeel. Een van de artsen, de enige vrouw hier , is twee weken geleden getrouwd- en op huwelijksreis naar LA geweest! Haar man werkt voor een NGO, en verdient heel veel ,is mij verteld. Zij deed samen met een van de artsen een soort toneelstuk die avond , een huwelijks feestje, vanwege valentijn. Die twee zagen er prachtig uit. Humor!

Gisteren was ik hier op televisie. Ethiopian TV, Amharic region. Een uitzending over ons ziekenhuis en moedersterfte. We zagen het gelukkig, omdat de direkteur ons belde rond lunchtijd om ons te waarschuwen. We waren in Wubbit hotel. Wel grappig, veel mensen hebben het gezien!Ikweet niet welke zinnen ze gebruikt hebben van mijn interview!. Zou het gisterenavond weer zijn, deed mijn TV het niet.(ik kijk bijna nooit, kan hier wel BBC en CNN ontvangen) Naar een verpleegkundige om de hoek gegaan die een tv heft, te laat. Ik had een foto van het scherm willen maken…. Maar een van de artsen gaat kijken of deze uitzending op youtube te vinden is, want dat doet deze zender.

zonsondergang velden achter het ziekenhuis

 

Gisteren weer een heerlijke wandeling over de velden gemaakt, prachtige zonsondergang op de terug weg. Het is zo rustig, geen geluiden van auto’s, vliegtuigen, alleen wat fluitende vogeltjes en soms kinderstemmen. Zo is het goed toeven hier. compenseert voor alle ellende die je langs ziet komen.

fotoverslag van de valentine BBQ

 

 

de geiten zijn een dag tevoren gekocht, en hebben eennacht in een hokje gestaan. Twee mannen uit het dorp zijn ingehuurd ze te slachten

 

de mannen snijden het vlees in kleine stukjes

de vrouwen snijden uien en pepers

grote bakplaat, een fles wijn over het vlees

nep huwelijk nagespeeld, zij is net getrouwd!

veel gedanst, op zijn ethiopisch, met schuddende schouders

de hulpjes in de huishouding

 

 

Vanmorgen realiseerde ik me dat ik alweer twee weken hier ben! Ongelooflijk, zo snel als dat gaat. Het was een hele drukke week. Woensdag had ik een teaching session voor halve staf, over acute buikpijn bij vrouwen. Ik dacht voor de medical doctors , maar kennelijk zijn deze sessies voor iedereen bedoeld. Er werden veel vragen gesteld, ook door nurses en laboranten. Dit is anders dan in Nepal, waar niemand ooit zijn mond open deed. Nu heb ik begrepen dat de ethiopische artsen- opleiding goed is, want ze kunnen overal terecht, en vertrekken ook in grote getale!. De artsen krijgen pas hun officiele bul als ze deze periode perifeer hebben uitgezeten. De meeste willen chirurg of internist worden, aan de overage specialisten is een groot tekort. Er zijn bijvoorbeeld maar twee psyichiaters in Addis(en in Ethiopia dus)!!!  Een land met 85 miljoen inwoners.Er moet nog veelebeurren voor de gezondheidszorg hier op een behoorlijk peil zal zijn.  Woensdag avond hebben we met alle artsen in hotel Wubbit gegeten. Anna en ik hadden hen uitgenodigd, dit werd erg op prijs gesteld, ze vonden het reuze gezellig en voor herhaling vatbaar. Voor acht personen eten en drinken(ook biertjes) moest ik 230 birr afrekenen, ongeveer 10 euro! Het is een leuk stel jongens. Ze moeten er ook wat van maken hier,  en als je uit de grote stad komt……Een voordeel zeggen ze : het leven is hier erg goedkoop.

Donderdag is de chirurg aangekomen en ik ben heel druk met hem samen  de instrumenten voor darmchirurgie  in kaart te brengen, een afdeling te organiseren. Verloskunde doet hij goed, de darm chirurgie begint volgende week. Hij komt net van een 4-jarige opleiding, die volgens mij wel goed was. Hij zei wel blij te zijn dat hier nog en senior aanwezig is, dus we zitten hier niet voor niets. Als hij goed ingewerkt is neemt hij het in principe over. Hij heeft een contract voor 3 jaar. Komt ook oorspronkelijk uit deze regio, men hoopt dan dat hij langer blijft. Maar dan zal het ziekenhuis wel  iets opgekrikt moeten worden. Hij was wel onder de indruk van onze verlosafdeling!!!

bankje voor 3 euro!

Vanmorgen werd een onverwachte tweeling geboren, nooit gecontroleerd, ongeveer 30 weken. Ze deden het eigenlijk wel goed, en ik herrinnerde me dat ik op mijn strooptocht langs de stores ergens een stoffige couveuse had zien staan. Die hebben we tevoorschijn gehaald en hij blijkt het te doen.  De kindertjes waren inmiddels afgekoeld, we hebben ze in de couveuse gelegd. Eri weliswaar geen zuurstof toevooer, maar warmte is ook belangrij. Ze zijn zo prematuur dat ze niet kunnen zuigen. Anne heft ze beide een maagslang gegeven om sondevoeding te geven. Het is heel veel werk en de vraag is of de verpleging er zoveel energie in wil steken. Vooral al ser veel bevallingen zijn,hebben ze hier geen tijd voor. De moeder wilde er eerst niets van weten, maar vandaag zin we begonnen met kangaroo-en en keek ze toch iets blijer. Ben benieuwd….

Gisteren was het marktdag, we hadden slechts even tijd tussendoor. Ik he been bankje voor op mijn “terras” gekocht, als we na het werk wat zitten te kletsen. Aan het eind van de middag weer een heerlijke wandeling gemaakt over de velden achter ons huis. Zo stil, en mooi in het avondlicht. Iedereen die je tegenkomt is uitermate aardig en ze willen ook graag op de foto. Veel mensen die terugkwamen van de markt.

Sewaije, het meisje wat ons helpt in huis, en met de boodschappen, met haar zusje Tigist, die 6 jaar werd, We waren uitgenodigd.

I

Inmiddels is het zondag en ga ik zometeen naar de voetbalwedstrijd van “onze jongens” kijken.

 

hectic times

op bezoek bij een familie in een naburig dorp

de kerk en de priester van dat dorp

PR voor het ziekenhuis, filmteam van TV op bezoek

 

In Nepal heb ik heel veel gelezen, omdat er zo weinig te doen was. Hier kom ik nauwelijks aan lezen toe, zoveel is er te doen, zowel medisch als socaial. Eer gisteren hebben we na het werk een wandelingetje gemaakt, de eerste keer sinds ik hier ben, toen een week. Meteen had ik de smaak te pakken wat was het mooi en onderweg weer allemaal aardige mensen ontmoet. Je wordt overall uitgenodigd, maar het was wat laat dus we zijn doorgelopen naar de kerke waar we opweg naar toe waren. Een dorpje hier niet ver vandaan, waar ik vorig jaar niet geweest was. 

Gisteren ochtend na de visite (hier rounds geheten) kwam opeens de ziekenhuis direkteur langs met de mededeling dat er een filmteam uit Addis zou komen om ons te interviewen over het geode werk wat we hier doen??!! De afdelingmoest er mooi uitzien, alle schoonmaaksters- 6 in totaal- warden opgetrommeld. De afdeling is in geen tijden zo schoon geweest!!!De interviewer sprak niet goed engels, maar ik begreep zijn vragen en heb braaf geantwoord dat we dankzij het feit dat de ethiopische regering het millennium doel maternale sterfte hoog in het vaandel heft staan wij hier Mogen komen werken, met een enkele kritische noot. Ik hoop het een keer te zien te krijgen, de kritiek zal er wel uitgesneden worden. .

Daarna was het een drukke middag met echo'sen bevallingen. Een opnanm van een zwangere vrouw met ernstige bloedarmoede en oedemen. Waarschijnlijk op basis van amoebes. Maar een zw vergiftiging wilde ik uitsluiten, alleen het lab was niet in staat iets te doen, alle ragentia zijn op .....Dus de amoebesmaar behandels en ijzer gegeven.  'S avonds kwam er een vrouw, zwanger van haar eerste kind, via een health centre. Dit HC is het verste van ons vandaan. Zij was daar ' s middags om twwe uur gekomen met hele hoge bloeddrukken en volledige oontsluiting. Ze hebben haar bloeddruk behandeld, mar het kind kwamniet. Hier aangekomen had ze dus 6 uur volledige ontsluiting en geen weeen meer, daarnaast inmiddels hoge koorts. De bloeddruk was gelukkig goed. We probeerden haar weeen te stimuleren , maar ze reageerde niet meer op de medicijnen. Het kind had nog steeds een geode hartslag. Om een lang verhaal kort temaken, uiteindelijk deed ik een Symphysiotomie, waarbij je het kraakbeen van het schaambot doorneemt ommeer ruimte te creeeren. Het kind werd in goed conditie geboren, de staf stond  letterlijk te juichenNu maar hopen dat ze er geennare evolgen van ondervindt. Het is een moeilijke keus, als een vrouw een eerste kind krijgt en er is stagnatie. Een keizersnee betekent dat alle volgende zwangerschappen- en dat zijn er nog veel hier- een probleem geven, deze ingreep kan ook nare gevolgen hebben. Ze maakte het vanmorgen in ieder geval weer goed, en was erg blij. moet nu 7 dagen op bed blijven liggen...

Ook vandaag is het weer een drukke dag en veel , gelukkig normale bevallingen. Er zijn nu twee verloskundigen op cursus, 1 met vakantie. De overgebleven 3 moeten ongeveer permanent hier zijn en zijn bekaf na deze nacht.  Hoe dit verdermoet deze week.. hopelijk wat rustigere dagen.

Maar vervelen doe ikme hier dus niet!

Het is weer de hoogste tijd een blog te schrijven. De dagen vliegen voorbij. Vandaag ben ik hier precies een week, het lijkt of ik hier alweer heel lang ben.!Delaatste dagen is het ook drukker geweest en de nodige ellende voorbijzien komen. Meer dan de twee maanden in Nepal! Twee overleden kinderen, twee heel lastige keizersnedes, een ernstige zw vergiftiging, iemand met een fistel na thuisbevalling,vroeggeboren tweeling(24 weken) met enorm hydramnion (=veel vruchtwater)  En dan valt weer op hoe anders demensen hier met leed omgaan. Gisteren de keizersnee bij iemand die niet gewoon kon bevallen. Er was geprobeerd een vacuum te doen, dit doen de verloskundigen hier zelfstandig. Ik heb noggeprobeerd een tang aan te leggen, lukte niet. Dus een keizersnee. Dat hoofd zat muurvast en was met zeer veel moeite uit het bekken te krijgen, Waardoor het kind een zeer slechte strart had, en later zelfs is overleden. Dit is dramatisch!!! Een eerste kind, een keizersnee, en kind overleeft het niet. Vanmorgen bij de visite vroeg ik haar en de familie hoe het ging: ze waren blij dat zij zelf het overleefd had…….

Van de week kwam de nieuwe surgical officer langs. Al een jaar probren we die hier te krijgen, zodat wij ons langzamerhand hier terugkunnen trekken.  Dit is een jongeman die als verpleegkundige een drie jaar durende opleiding heeft gehad, in acute verloskunde( keizersnedes) en acute buikoperaties, zoals blinded arm ontsteking en acute verstopping van de darmen. Toevallig was ere en keizersnee, die ik samen met hem deed, en kreeg een goe    de indruk van hem. Hij begint aanstaande maandag. Wel leuk te horen dat hij het fijn vond dat er ook een senior staff was hier! Voor de buichirurgie moetnog een hoop gebeuren aan orgnisatie, maar daar ga ik hem bij helpen.

Verder begin ik de nieuwe artsen ook een beetje te leren kennen,het zijn allemaal weer aardige jongens, die er voor kiezen om 2 jaar hier te zitten ipv 4 jaar in Addis. Ze moeten allemaal een aantal jaren “hun land dienen” na hun medische studie. Er is een jongen bij wiens vader oncoloog en moeder radioloog in Addis is. Er is ook een jongen, die van de week zijn moeder had te logeren, zo’n echte plattelands vrouw. Van de week hebben we al meet een stel gegeten. Wij hadden een sort stoofpotje met rijst gemaakt, vonden ze maar niets. Allen injera- de bekende pannekoek- willen ze! Dus we gannnog een keer met zijn allen in het hotel eten. Ook om ze beter te leren kennen.

Het huisje is weer hetzefde. Hoewel er op de afdeling stromend water is hebben we hier nog  geen water. Zal ook wel niet komen. Een paar keer per week worden er emmers water gebracht. Maar vanmiddag ben ik gaan douchen op het ziekenhuis.  In het hok waar vorig jaar de duivennesten in de wastafel waren. Een enorme luxe!!!Verder komen dezelfde kindertjes weer langs en vragen nu om handschoenen, die warden kennelijk door mijn voorganger gegeven. Ik prober zo min mogelijk hier aan toe te geven. Ook in het dorp is het veel: give me pen, give me money! Terwijl hier dus alleen die paar blanken op het ziekehuis zitten.

volle verloskamer

goudgele honing op de markt

colega,s te eten